Het einde van Cadmiumbatterijen in draagbare toepassingen

De EU zet volop in op duurzaamheid en circulariteit met nieuwe regelgeving. In juli werd een nieuwe verordening opgesteld, en zo nieuwe regels voor batterijen oplegt. Hieronder volgt een korte samenvatting van die verordening. Eén van de gevolgen is dat Nikkelcadmiumbatterijen (NiCd) vanaf augustus 2025 in draagbare toepassingen verboden zullen zijn. Wat betekent dat voor noodverlichting? Je leest het hier!

Leestijd: 3'00"

Over welke verordening gaat het?

Verordening 2023/1542 werd op 12 juli 2023 ondertekend door het Europees Parlement en Raad en op 28 juli 2023 gepubliceerd in het ‘Official Journal’. Die verordening vervangt de ‘batterij-richtlijn’ 2006/66/EC. De nieuwe verordening zal van toepassing zijn vanaf 14 februari 2024, maar voor heel wat maatregelen staan er overgangsperioden in.

Verordening of richtlijn?

Dit is een verordening (‘regulation’) en gaat meteen van kracht, in tegenstelling tot een richtlijn (‘directive’) die nog door de lidstaten in nationale regelgeving omgezet moet worden, en dus later van toepassing zal zijn.

Wat betekent dit voor NiCd-batterijen?

Draagbare batterijen mogen niet meer dan 0,002% Cadmium bevatten.

• Dit was in het verleden al zo, maar medische apparatuur, draagbare power tools en noodverlichting hadden onder de ‘batterij-richtlijn’ (2006/66/EC) een uitzonderlijke toelating om toch NiCd-batterijen te gebruiken.
• Bovengenoemde batterij-richtlijn wordt door de nieuwe verordening ingetrokken, met een overgangsperiode van twee jaar. Vanaf 18 augustus 2025 zullen NiCd-batterijen dus niet meer gebruikt mogen worden in draagbare toepassingen.    

Wat betekent dit voor noodverlichting?

Betekent dit het einde van NiCd-batterijen in noodverlichting? Dit hangt samen met de vraag: ‘is noodverlichting een draagbare toepassing?’ 

• Als je kijkt naar de tekst van de oude batterijen in richtlijn 2006/66/EC, dan is de uitzondering voor noodverlichting geplaatst onder het stukje ‘portable batteries’. De wetgever ging er toen dus van uit dat ten minste een deel van batterijen voor noodverlichting draagbaar waren. 
• Maar bij de voorbeelden in de nieuwe verordening, lijkt noodverlichting eerder aan te leunen bij industriële toepassingen (zoals energieopslag, communicatietechnologie, genereren en verdelen van energie), dan bij de draagbare toepassingen (zoals smartphones, tablets, draadloze boormachines, tuingereedschap, speelgoed,…).

ETAP neemt hier resoluut de vlucht vooruit

• Het standpunt van ETAP is dat Nickel-Cadmiumbatterijen voor noodverlichting een technologie uit het verleden is. Cadmium is één van de 10 chemische stoffen waar de RoHS-richtlijn (Restriction of Hazardous Substances) beperkingen aan oplegt, omdat het een kankerverwekkende stof is. Er bestaan betere alternatieven voor Cadmiumbatterijen, onder andere Nikkel-Metaal Hydride (NiMH).
• Sinds 2011 produceert ETAP geen noodverlichtingstoestellen meer met NiCd-batterijen. Voor oude toestellen - daarmee uitgerust-, zijn retrofit-kits voorzien om snel en efficiënt over te schakelen naar NiMH, zij zijn lichter en verbruiken minder energie. De ‘longlife’ NiMH-batterijen hebben een levensduur die gemakkelijk   meer dan het dubbele van NiCd haalt.

Wat staat er nog in de nieuwe verordening?

Categorieën

Er worden verschillende categorieën van batterijen gedefinieerd:

• Draagbare batterijen;
• Startbatterijen voor verbrandingsmotoren;
• Batterijen voor fietsen, e-steps,… ;
• Industriële batterijen;
• En batterijen voor elektrische wagens.

Alle batterijen die op de Europese markt komen, horen thuis onder één van bovenstaande categorieën. Als er discussie is bij welke categorie een batterij hoort, moet de categorie met de strengste eisen gekozen worden.

Materiaalrestricties

Voor materialen worden strenge eisen opgelegd:

• Kwik: batterijen mogen niet meer dan 0.0005% kwik bevatten;
• Cadmium: draagbare batterijen mogen niet meer dan 0.002% cadmium bevatten;
• Lood: draagbare batterijen mogen niet meer dan 0.01% lood bevatten (knoopcelbatterijen krijgen hier nog vijf jaar uitstel voor).

Labels en documentatie

Afhankelijk van de categorie en grootte, zullen batterijen labels met allerlei informatie moeten dragen, bv. het type batterij, de fabrikant, plaats en datum van productie, gewicht, capaciteit, chemische samenstelling en eventuele gevaarlijke stoffen, te gebruiken blusmiddelen, percentage van eventuele ‘critical raw materials’ zoals Kobalt, Lithium en Grafiet, ... 

Ook het bekende ‘doorgekruiste vuilbakje’  moet er op geprint zijn én er moet een QR-code naar de ondersteunende documentatie van de batterij gelinkt zijn. Op sommige (grote) batterijen moet een koolstofvoetafdruk weergegeven worden, zowel van de productie van de batterijen, als van de gebruiks- en recyclefase.

Meer gerecycled materiaal in batterijen

Europa wil het aandeel gerecycled materiaal in nieuwe batterijen ook opdrijven. Sommige (grote) batterijen zullen dus de gewichtspercentages van Kobalt, Lood, Lithium of Nikkel moeten aangeven, daarvoor worden dan ook minimumpercentages aan gerecycled materiaal vereist. Die percentages gaan stapsgewijs omhoog.

Zo eist men bijvoorbeeld dat vanaf 2031 voor (grote) lithium batterijen minstens 6% van het lithium gerecycled materiaal is, en vanaf 2036 minstens 12%.

Meer batterijen recycleren

Daarnaast worden minimumdoelen voor het inzamelen en recycleren van batterijen opgelegd. Zo moet bijvoorbeeld tegen december 2023 45% van de verkochte draagbare batterijen gerecycled kunnen worden. Tegen 2030 moet dat 73% zijn.

Performantie-eisen

Er zullen performantie-eisen opgelegd worden voor de verschillende types batterijen, met minimumwaarden voor capaciteit, duurzaamheid, efficiëntie, … Wat de exacte waarden zullen zijn, zal men in 2026 vastleggen. Voor grote batterijen zullen fabrikanten de huidige performantie-criteria alvast moeten documenteren op de batterijen.

Vervangbaarheid van batterijen

Draagbare batterijen zullen voor een eindgebruiker eenvoudig vervangbaar moeten zijn. Batterijen voor e-bikes en e-steps (LMT-batterijen) moeten door een onafhankelijke professional vervangbaar zijn.

Wat betekent dit voor ETAP?

Duurzaamheid zit bij ETAP in het bloed. Het bedrijf drukt dit uit met 3 begrippen die ook de focus op circulariteit onderstrepen: endless, effortless en wasteless.

• Endless: het meest circulaire dat je kan doen, is ervoor zorgen dat je producten eeuwig meegaan. Wanneer batterijen geselecteerd worden voor gebruik in ETAP-armaturen, wordt steeds naar oplossingen met een lange levensduur gezocht. Zo halen NiMH-batterijen typisch een levensduur van 8 tot 10 jaar. Al kan dat soms heel wat meer zijn, zie deze leuke anekdote: de batterij die pas na 16 jaar vervangen diende te worden!     
• Effortless: in het design van noodverlichting, probeert ETAP het de gebruiker zo eenvoudig mogelijk te maken om de batterij te vervangen en de armaturen een nieuw leven te geven.  Wist je dat het mogelijk is om de batterij in de K9-reeks te vervangen, zonder een schroevendraaier aan te raken?
• Wasteless: ETAP zoekt naar recyclebare oplossingen. De NiMH-batterijen moeten bij het einde van hun levensduur binnengebracht worden bij Bebat (in België). De recyclers waar Bebat mee samenwerkt, halen voor NiMH-batterijen een recyclage-efficiëntie tussen 75 en 85%.

Wat brengt de toekomst?

ETAP blijft de wetgeving rond batterijen van nabij opvolgen. Schrijf je in op de ETAP-nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de laatste evoluties!

Het doek rond Cadmium in batterijen is nog niet volledig gevallen, maar het einde komt dichterbij.

In de toekomst zullen de identificatie, traceerbaarheid en uitwisselbaarheid van componenten alleen maar belangrijker worden. Dit sluit perfect aan bij de bedrijfsmissie om innovatieve, knappe en duurzame verlichtingsproducten te maken. 

Tomorrow’s light is endless, effortless and wasteless!