Zo kies je de perfecte verlichting voor een sporthal

Wil je de verlichting van een sportzaal of sportfaciliteit optimaliseren? Dat is een uitstekend plan, want de juiste verlichting is essentieel voor het comfort van sporters en toeschouwers en van belang voor de kwaliteit van eventuele wedstrijdopnames. Maar hoe kies je de juiste verlichting? We helpen je op weg.

Leestijd: 5'00"

Waar let je op bij het kiezen van sporthalverlichting?

Enkele belangrijke aandachtspunten:

• Welke sport wordt er gespeeld? Elke sport vraagt om andere verlichting. Spelers van snel bewegende sporten, zoals voetbal, hebben bijvoorbeeld meer licht nodig om de bal op elk moment te kunnen volgen. In een omni-sporthal waar meerdere sporten worden gespeeld, kan het een uitdaging zijn om aan alle eisen te voldoen.
• Visueel comfort van de spelers. Hoewel sporters veel licht nodig hebben, wil je verblinding voorkomen. Je wil zeker niet dat lichtvlekken op hun netvlies nabranden. Dit is vooral belangrijk bij sporten zoals tennis of badminton, waarbij spelers vaak naar boven kijken.
• Vergeet de toeschouwers niet. Zij hebben voldoende licht nodig om hun plek te vinden, maar vooral om de wedstrijd goed te kunnen volgen. Ook hier geldt: voorkom verblinding.
• Balvaste armaturen. Zorg ervoor dat de verlichting bestand is tegen ballen die met volle kracht tegen de armaturen knallen. Kies armaturen die gecertificeerd balproef zijn, zodat onderdelen niet losraken of naar beneden vallen.
• Worden wedstrijden gefilmd? Als wedstrijden worden gefilmd, hou dan rekening met de positie van de camera's. Verder wil je reflecties vermijden, flikkerend licht uitsluiten en zorgen voor voldoende verticale lichtsterkte.
• Ga voor een lange levensduur en laag energieverbruik. Sporthallen worden intensief gebruikt en gaan vaak tientallen jaren mee, dus kies voor energiezuinige oplossingen die lang meegaan.

NBN EN 12193: de norm voor sportveldverlichting

In veel gevallen kan je bij je sportfederatie een lastenboek opvragen. Handig is ook de NBN EN 12193 norm voor sportveldverlichting van het Bureau voor Normalisatie. Die geeft aan welke verlichting geschikt is per type sport en niveau van competitie.

Verdeling van het licht in de sportzaal

Om de juiste verlichtingsniveaus in een sporthal te bepalen en ze nauwkeurig te kunnen meten, definieert de NBN EN 12193-norm een meetrooster, ook wel een “grid” genoemd. Dit rooster bestaat uit een reeks meetpunten die gelijkmatig over het speelveld zijn verdeeld. Daarnaast maakt de norm onderscheid tussen twee verschillende oppervlakken:

1. PA: Principal Area
   Dit is het hoofdgebied, oftewel het sportveld zelf zoals dit wordt afgebakend door de lijnen. De verlichting in dit gebied moet aan de specifieke eisen van de sport voldoen.
2. TA: Total Area
   Dit gebied is groter dan het sportveld en wordt vaak gebruikt door sporters om bijvoorbeeld een bal te achtervolgen die anders “out” zou zijn. Ook in dit gebied moet voldoende verlichting aanwezig zijn.

  Enkele voorbeelden: 

Lichtsterkte in het sportlokaal

De norm definieert verder ook hoe fel het licht moet zijn voor verschillende soorten sportwedstrijden.

• Class I: Competitie op het hoogste niveau, meestal met veel toeschouwers.
• Class II: Regionale en lokale clubwedstrijden, of training voor topcompetitie.
• Class III: Lokale competitie, meestal zonder toeschouwers; schoolsporten en recreatieve sporten.

Voor elke klasse staat precies beschreven hoeveel licht er op het speelveld (PA, Principal Area) moet zijn en hoe gelijkmatig dat licht moet zijn. Voor badminton moet het bijvoorbeeld bij Class I 750 lux zijn, maar bij Class III slechts 300 lux.

Voor de TA (Total Area) geldt dat het lichtniveau en de gelijkmatigheid op 75% van de waarden van de PA (Principal Area) moeten liggen.

Deze richtlijnen voor sporthalverlichting garanderen dat sporters optimaal presteren, ongeacht hun niveau.

Veiligheid eerst: balbestendigheid van sporthalverlichting

Verlichting in sportfaciliteiten moet stevig zijn. Armaturen die voldoen aan internationale normen zoals de Duitse DIN 18032-3 en DIN 57710-13, zijn specifiek getest op hun weerstand tegen harde ballen.

De tests gebeuren met een ballenschieter. Na 36 handbalshots vanuit drie richtingen, met een snelheid van ongeveer 60 km/u, mogen de armaturen geen ernstige schade vertonen. De lampen mogen vooral niet breken en er mogen geen onderdelen loskomen.

Hoe voorkom je verblinding in je sporthal?

Verblinding kan het spel stevig verstoren, zowel voor sporters als toeschouwers. Gelukkig zijn er een effectieve oplossingen: 

• Kies armaturen die piekluminantie voorkomen om verblinding te verminderen.
• Vermijd highbay-armaturen waarbij de leds als fel verblindende stippen zichtbaar zijn.
• Ga voor armaturen met een lage UGR-waarde (Unified Glare Rating). Hoe lager de UGR-waarde, hoe minder verblinding.
• Voor optimaal visueel comfort, kies je armaturen met een UGR-waarde onder 22. Dit voldoet ook aan de EN 12464-1 norm voor schoolgymnasiums.
• Plaats je armaturen slim: bij sporten waarbij spelers vaak omhoog kijken, plaats je de verlichting best naast het speelveld, niet erboven.

Optimaliseer je energieverbruik met ledverlichting

Sporthallen hebben een lange levensduur en de verlichting in sporthallen wordt intensief gebruikt, dus het is slim om te kiezen voor duurzame verlichting. Ledverlichting met een hoge LLMF (Light Lumen Maintenance Factor; het behoud van de initiële lichtstroom) en een hoge energie-efficiëntie is de beste keuze. Bij ledarmaturen is de driver vaak de eerste component die faalt, dus zorg ervoor dat die eenvoudig te vervangen is.

E7-armaturen: de beste keuze voor sporthalverlichting

Onze aanbeveling? Kies voor ETAP’s E7-armaturen met de gepatenteerde LED+LENS™ technologie die ervoor zorgt dat het licht gelijkmatig verspreid wordt over de lens. Hierdoor zie je geen storende lichtpunten, maar ervaar je wel optimale verlichting. Met een lage UGR-waarde, hoge energie-efficiëntie en eenvoudige toegang voor onderhoud, is de E7 de perfecte keuze voor sporthallen. Daarnaast doorstaan deze armaturen de baltest met gemak - zoals bevestigd in dit testrapport – en bieden ze optimaal visueel comfort. 

Kortom, met ETAP’s E7-armaturen zal je zeker scoren!

Wil je meer weten over hoe je jouw sporthal optimaal kunt verlichten? Bekijk onze succesvolle projecten en laat je inspireren door de sporthallen die we al hebben voorzien van de beste verlichting.